دوچرخه سواری بانوان

دفتر مقام معظم رهبری

سؤال: مدتی است در فضای مجازی خبری از دفتر جنابعالی منتشر شده که دوچرخه سواری بانوان با رعایت نکات شرعی جایز اعلام گردیده…
اگر امکانش هست پیرامون این حکم و صحت و سقم آن توضیحی فرمایید. آیا دوچرخه سواری بانوان در خیابان جایز است ؟
جواب: دوچرخه‌سواری بانوان در مجامع عمومی و نیز در جایی که در معرض دید نامحرم باشد، حرام است.

آیت الله مکارم شیرازی

پرسش : دوچرخه سوارى و موتور سوارى خواهران با مانتو در سطح شهر، با توجّه به آثار و تبعات سوء اجتماعى و اخلاقى آن چه حکمی دارد؟
پاسخ : با توجّه به پیامدهاى سوئى که این گونه امور دارد، لازم است از آن پرهیز شود و به وسوسه هایى که این و آن مى کنند توجّه نکنید.

آیت الله سیستانی
پرسش: آیا دوچرخه سواری برای دختران درمکان عمومی مانند پارک مانعی دارد؟ اسکیت چطور؟
پاسخ: اگر در معرض دید نامحرم باشد و وضع او تحریک کننده باشد جایز نسیت.

نکته اول

آنچه حرام شده دوچرخه سواری نیست، جلب توجه و تحریک نامحرم است و اما دوچرخه سواری در جامعه مصداق آن دانسته شده است، وگرنه دوچرخه سواری در مجامع ورزشی زنانه، و یا محیطی که نامحرمی نیست که مصداق جلب توجه و تحریک نامحرم تلقی نشود اشکالی ندارد.
پس حکم حرمت مستقیما متوجه دوچرخه سواری نیست، بلکه متوجه جلب توجه نامحرم است.

نکته دوم

کسی نمی‌گوید همه مردان با دیدن زن دوچرخه سوار تحریک میشوند، اما بالاخره بخش قابل توجهی وجود دارند که این مسئله برای آن‌ها می‌تواند عامل محرّک به شمار رود، و ثانیا صرف احتمال خطر گناه برای صدور حکم کفایت می‌کند، همانطور که در بسیاری احکام دیگر می‌گویند اگر خوف گناه باشد جایز نیست.

نکته سوم

با توجه به فیزیک دوچرخه و نوع نشستن روی آن، و همچنین نوع حرکت دادن آن که از طریق رکاب زدن در بغل هاست طبیعتا می تواند موجب جلب توجه و تحریک کننده باشد. ملاک صدور عدم جواز هم با نگاه به تحریک کننده بودن خود دوچرخه سواری است همانطور که برخی مراجع حکم عدم جواز را مشروط بر همین امر دانسته اند.

بله اگر در آینده وسیله‌ای ساخته شد که از طریق همین رکاب زدن باشد، اما مثلا مثل قایق‌های تفریحی که دورش بسته است، مثل صندلی روی آن می‌نشینند، و رکاب زدن هم از روبروست نه از بغل، خب حکم آن فرق خواهد داشت.

یعنی ملاک صدور حکم خود همین تحریک کنندگی است، نه تحریک شوندگی، به عبارت دیگر اگر یک کار فی نفسه و به خودی خود تحریک کننده باشد حرام خواهد بود ولو آنکه بسیاری از مردان تحریک نشوند، مثلا ممکن است یک زن بی حجاب در یک محفلی حضور یابد که تمام انسان‌های در آن مکان خودساخته باشند و اصلا نگاه نکرده و تحریک نشوند، اما آیا این رفتار آن مردان موجب خواهد شد که زن کار حرامی نکرده باشد؟ خیر! باز هم کار آن خانم حرام است.

نکته چهارم

علاوه بر اینکه دوچرخه به خودی خود می‌تواند تحریک کننده باشد و از این بابت ممنوع است، استفاده از آن در جوامعی که موجب جلب توجه می‌شود ممنوعیت دوچندان خواهد داشت. توضیح بیش‌تر آنکه اسلام برای تشخیص موضوعات احکام ملاک تعیین می‌کند، ملاکی که تشخیص آن با عُرف است.

مثلا در اسلام لباس شهرت حرام دانسته شده، یعنی اگر کسی به گونه‌ای لباس بپوشد که موجب جلب توجه دیگران شود حرام است، اما این که چه لباسی لباس شهرت محسوب می‌شود را عُرف تعیین می‌کند، مثلا لباس‌های برخی مناطق آفریقا که مردهایشان هم نوعی دامن پا می‌کنند، خب این در بین آن‌ها اصلا موجب جلب توجه نمیشود و لباس شهرت نیست، اما اگر کسی آن لباس‌ها را در اینجا بپوشد قطعا حرام است، چون آن لباس اینجا جلب توجه خواهد کرد.

امروز اگرچه ممکن است دوچرخه سواری بانوان با رعایت پوشش در برخی جوامع عادی باشد، اما در جامعه‌ی ما قطعا توجه دیگران را به خود جلب خواهد کرد و این نیز بر تأکید عدم جواز آن می‌افزاید.

نکته پنجم

یکی از ضرورت‌های اجتهاد زمان شناسی و شناخت جامعه است، یعنی مجتهد باید آگاه از زمان و شرایط اجتماعی باشد؛ چنین مجتهدی پیش از فتوا تبعات فتوا را بررسی می‌کند؛ یعنی با نگرشی ایده آلی و فقط آنچه در ذهنش است فتوا نمی‌دهد، بلکه او با شناخت از جامعه دقیقا می‌داند آنچه که در جامعه پس از این فتوا اجرا میشود چه خواهد بود و آیا صدور مجوز موجب سوء استفاده از این حکم نمی‌شود؟!

هم شما می‌دانید و هم بنده و هم سایر دوستان که اگر دوچرخه سواری از سوی مراجع جایز اعلام شده و در جامعه اجازه داده شود آنچه که اجرا خواهد شد، و آنچه که شاهد آن خواهیم بود هرگز شباهتی به دوچرخه سواری زنان محجبه که حتی با پوشیه در برخی کشور‌ها دوچرخه سوار می‌شوند نخواهد داشت!

زنان چادری ما که خودشان از هر کاری که موجب جلب توجه نامحرم شود ابا دارند چه برسد به دوچرخه سواری در جامعه! به همین خاطر شما این جواز، راه را برای سایرین باز می‌کند! آنچه که ما عملا در جامعه شاهد آن خواهیم بود دوچرخه سواری زنان و دختران مانتو‌های جلو باز و ساپورت خواهد بود.
خب احتیاط حکم می‌کند در صدور چنین مجوز‌هایی که به شدت خوف گناه وجود دارد پرهیز شود.

نکته ششم

ممکن است گفته شود این تحریک کنندگی و جلب توجه در دوچرخه سواری بانوان با گذشت مدتی عادی خواهد شد، اما باید دقت کرد که عادی سازی اموری که موجب تحریک می‌شود برای اینکه دیگر کسی تحریک نشود مسیر درستی نیست، همین استدلال را برخی در مورد اصل حجاب دارند! که اگر بی حجابی آزاد شود دیگر عادی می‌شود و کسی تحریک نمی‌شود! در حالی که حتی اگر عادی شود هم مطلوبیت ندارد؛ ثانیا همان طور که گذشت برای صدور یک حکم باید دید خود آن رفتار به خودی خود تحریک کننده است یا خیر! نه اینکه آیا دیگران تحریک می‌شوند یا خیر! با این نگرش‌ها مرز‌های حجاب و روابط بین زن و مرد گام به گام با عادی سازی برداشته می‌شود!